FNV-vakbondsman Gijsbert Boggia zegt in een recent RTV-interview (14 december 2024) dat het hoge ziekteverzuim bij de gemeente komt doordat de gemeente het welzijn van de medewerkers niet serieus neemt. Utrechts gemeentesecretaris Michiel Ruis erkent het hoge ziekteverzuim, maar “De cijfers laten geen verband zien tussen ziekteverzuim en werkdruk.” In hetzelfde interview vertelt hij echter dat er onderzoek naar wordt gedaan en roept hij medewerkers op om aan dat onderzoek mee te werken. Kennelijk weet hij dus al wat er uit dat onderzoek gaat komen.
Laura Willemsen, voorzitter van Stichting Pesten op de Werkvloer, in Gemeente.nu van 28 oktober 2014: “Wie niet gepest wil worden op de werkvloer kan beter geen ambtenaar worden.” Dat was in 2014.* Volgens het FNV-rapport Hoor de klok luiden was het in 2019 niet beter.** Althans niet bij het ministerie van Financiën. Maar ook niet bij het ministerie van Justitie en Veiligheid, blijkt uit een onderzoek in 2024. Er zou sprake zijn van vernederen, intimidatie, discriminatie en agressie.*** Ambtenaren worden meer gepest dan werknemers in het bedrijfsleven. Vijf keer zoveel volgens een Noors onderzoek.****
Wie al die berichten leest, vraagt zich af of dat ziekteverzuim niet met dat gepest samenhangt. Waarom zou er in het bedrijfsleven minder worden gepest? Een voor de hand liggende verklaring is dat een gemeente of ministerie wordt geleid door amateurs, terwijl je in het bedrijfsleven niet omhoog komt als je niet bewezen hebt dat je wat kunt.
Wethouder, burgemeester of minister word je door in een politieke partij op te vallen met een vlotte babbel, door het op tv goed te doen en door met de politieke wind mee te waaien. Van principes, maar ook van deskundigheid heb je alleen maar last. Je moet namelijk alles kunnen verdedigen wat de ambtelijke dienst heeft bedacht. En je mag de afdelingshoofden niet afvallen, want die kunnen je flink op je bek laten gaan. Zie de Engelse serie Yes, minister uit de jaren 80. Nog steeds actueel.
Het ligt allemaal erg voor de hand. Je mag als wethouder of burgemeester een paar jaar de baas spelen over iets (verkeer, financiën, sociale zaken, handhaving e.d.) en dan krijg je weer een andere portefeuille waar je ook weinig van weet. Je bent geen partij voor de ambtenaar die er al 10 of 20 jaar zit en zich kan specialiseren. Ik heb maar één keer een wethouder meegemaakt die wel wist waar het over ging. Dat was Tymon de Weger voor verkeer (2006-2009), maar die had toevallig verkeerskunde gestudeerd. Het was ook de enige wethouder die geen discussie uit de weg ging. De rest kijkt wel uit, want de kans dat ze afgaan is door gebrek aan kennis levensgroot.
Dat een gemeente goed wordt bestuurd door een stel amateurs, die geen partij zijn voor hun ambtelijke adviseurs, is een illusie. Het gevolg daarvan is dat een gemeente, vooral een wat grotere gemeente, een vrijgevochten bende is. Immers, hoe kun jij als lid van het college, als jijzelf geen verstand van zaken hebt, beslissen of een leidinggevende het goed doet of niet? En, overigens, die leidinggevenden rouleren ook. Ben je een tijdje hoofd geweest bij sociale zaken, dan mag je een tijdje hoofd zijn bij verkeer. Ook voor leidinggevenden geldt dus dat ze in de regel de deskundigheid missen om inhoudelijk leiding te geven. Wat ze wél doen, zou ik niet weten.
In een vrijgevochten bende worden beslissingen niet genomen door de burgemeester, de wethouder of een leidinggevende, maar door ambtenaren dicht bij het uitvoerend niveau. Komt daar kritiek op, dan gaan de leidinggevende en iedereen daarboven daar automatisch achter staan. De leiding weet immers van niets, maar is formeel wel verantwoordelijk. En het kan natuurlijk niet zo zijn dat zij iets verkeerds hebben gedaan. Het straatje bij de gemeente moet altijd schoon.
En nu dat pesten, want daar ging het om. Het ligt voor de hand dat zo’n vrijgevochten bende een ideale plek is voor lieden met te veel geldingsdrang en te weinig scrupules. Het zijn de rotte appels in de mand, maar ze hebben vrij spel. In ons land is het zo geregeld dat ambtenaren strafrechtelijk immuun zijn. En integriteitsonderzoek (Wet Bibob) richt zich op burgers, maar niet op ambtenaren.
Wee de ambtenaar die integer probeert te blijven of kritiek durft te hebben op die rotte appels in de organisatie. Die wordt gepest en geprest om er het zwijgen toe te doen. Klokkenluidersregelingen en klachtcoördinatoren zijn een lachertje. En wee ook de burger, want als pesten je lust en je leven is en als je dat als rotte appel straffeloos kunt doen, waarom zou je dan niet ook burgers pesten?
In 2002 werd de wet op de dualisering gemeentebestuur ingevoerd. Vanaf dat moment mocht het college bestaan uit niet-partijgebonden deskundigen die wél in staat zijn inhoudelijk leiding te geven. Politieke partijen zouden dan echter genoegen moeten nemen met een controlerende rol in de gemeenteraad. Van die mogelijkheid is vrijwel nergens gebruik gemaakt, want de goed betaalde wethoudersbaantjes moesten, net als de burgemeestersbaantjes, wel het monopolie blijven van politieke partijen die er hun loyale leden mee belonen. Toch is dat de enige oplossing. Verlos ons dus van die politieke baantjesjagers, want zij zijn het die er een vrijgevochten bende van maken en niet weten wat ze tegen pesten moeten doen.
* https://www.gemeente.nu/loopbaan/integriteit/juist-ambtenaren-pesten-op-de-werkvloer/
** https://www.fnv.nl/nieuwsbericht/sectornieuws/fnv-overheid/2023/07/nog-steeds-verontrustende-sociale-onveiligheid-bij
*** https://beroepseer.nl/blogs/pesten-intimidatie-discriminatie-fnv-rapport-over-sociale-veiligheid-bij-ministerie-van-jenv/
**** https://www.binnenlandsbestuur.nl/carriere/ambtenaren-pesten-elkaar-omdat-ze-tot-elkaar-veroordeeld-zijn
Reacties zijn gesloten.