Volgens prof.dr.Beatrice de Graaf (terrorisme expert) heeft het volk elites hard nodig. Dat schreef zij in de NRC van 21 januari 2017 en nog wel in de katern ‘wetenschap’. Ik denk dat het omgekeerde het geval is: de elite heeft een volk nodig en bij voorkeur een heel dom volk.
Wat de politiek in de tijd tussen de eerste en tweede wereld goed begreep was dat het volk elites nodig heeft, die in parlementaire vertegenwoordiging geloven. Over één ding was men het eens, dat democratie een zaak van vertegenwoordiging was, en dat het parlement de arena was voor mensen van verstand en fatsoen die daar met elkaar gereguleerd van mening mochten verschillen. De Kamer beschermde de politieke arena tegen buitenparlementair geschreeuw en desnoods werden media gecensureerd. Aldus prof. dr. Beatrice de Graaf in NRC 21 januari 2017.
Hoewel de column als titel heeft “Het volk heeft elites hard nodig”, wordt in de column niet uitgelegd waarom dat zo zou zijn. Of het moet zijn dat De Graaf met instemming verwijst naar de opvattingen van de politiek in het interbellum (de tijd tussen de twee wereldoorlogen). Maar of het parlement toen bestond uit mensen van verstand en fatsoen is de vraag, zoals het ook de vraag is of dat tegenwoordig het geval is. Waarom we daarvan uit zouden moeten gaan maakt De Graaf niet duidelijk.
Jaren geleden riep Guusje ter Horst (destijds minister binnenlandse zaken PvdA) “Een opstand van de elite is hard nodig”. Dat zou nodig zijn omdat het volk zich steeds minder door de elite laat leiden en het politiek bedrijf wantrouwt. “Mensen denken kennelijk dat we hier ter meerdere eer en glorie van onszelf zitten. Hoe komen ze daarbij? Dit kabinet is bezig de problemen van Nederland op te lossen”, aldus Ter Horst.
Wat niet bij Beatrice de Graaf en ook niet bij Guusje ter Horst opkomt is de vraag: wie anders dan de politieke elite kunnen wij een verwijt maken van grote problemen in onze samenleving? Of, om het anders te stellen: “Heeft de politieke elite ons land nu altijd zó naar tevredenheid geregeerd, dat wij het regeren met een gerust hard aan de elite kunnen overlaten”?
Over het succes van de wijze waarop de “mensen van verstand en fatsoen” de economische crisis in de 30-er jaren meenden te moeten bestrijden, met groeiende armoede en werkloosheid als gevolg, bestaat weinig verschil van mening: de aanpak van harde bezuinigingen op de lonen heeft die crisis alleen maar verergerd. Ook over de “politionele acties” tegen de vrijheidsstrijd in Indonesië is tegenwoordig weinig verschil van mening. Mensen die echt verstand hebben en fatsoenlijk zijn schamen zich daarover. Over de deelname van Nederland aan de Amerikaans/Engelse agressie tegen het Irak van Hoessein, de Nederlandse steun aan de strijd van de VS in Afghanistan, Libië, Syrië, idem. De opslag van Amerikaanse kernraketten in Woensdrecht, idem. Recentelijk werd de regering in het ongelijk gesteld in een procedure die was aangespannen door Urgenda, die klaagde dat Nederland ernstig tekort schoot in het nakomen van internationale afspraken om de uitstoot van CO2 terug te dringen. Tot zover enkele voorbeelden van beleid op grond waarvan je toch moeilijk tegen het volk kunnen zeggen: “laat het maar aan de politieke elite over dan komt het wel goed, want die beschikt immers over verstand en fatsoen”.
Om ook wat voorbeelden te noemen van lokaal niveau. De politieke elite van Utrecht besloot in 2001 vrijwel unaniem om 10.000 sociale huurwoningen te slopen waardoor de woningnood die toen al schrijnend was verder toenam. Diezelfde politieke elite besloot vanaf het jaar 1999 waarin de EU normen vastlegde voor schone lucht om zich daar niets van aan te trekken. Die normen worden nog steeds niet gehaald. Jaarlijks gaan er naar schatting 300 Utrechters een paar jaar te vroeg dood door luchtverontreiniging. De elite besloot ook om het dure muziekcentrum Vredenburg te bouwen, waar jaarlijks vele miljoenen aan moet worden bijgelegd om de tekorten te dekken. En de elite besloot om naast het NS-station een parkeergarage te bouwen van ruim 60 miljoen. De burgemeester laat traditiegetrouw elk nieuwjaar weten dat de criminaliteit al weer is afgenomen terwijl die juist toeneemt. Tot zover wat lokale voorbeelden.
Waar haalt Beatrice de Graaf het eigenlijk vandaan dat het volk de oplossing van problemen maar het beste aan de politieke elite kan overlaten, de “mensen van verstand en fatsoen”? Laat Beatrice de Graaf haar oordeel niet teveel bepalen door hoe de politieke elite daar zelf over denkt? Zoals de geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaars, zo wordt het succes van het beleid beschreven door de elite die daarvoor verantwoordelijk is. Maar het volk ziet dat vaak anders. De elite sterft niet bij militaire missies, raakt zijn baan niet kwijt en is zelden dakloos. Dat wil de elite graag zou houden en dat is één van de redenen waarom de elite vindt dat het volk de politiek beter kan overlaten aan de elite.
De opvatting van Beatrice de Graaf verdraagt zich slecht met het feit dat de politieke elite in hoge mate wordt beïnvloed door machtige lobbygroepen: bouwend nederland, de wapenindustrie, de farmaceutische- en de agroindustrie, door banken en financiële instellingen. Die beïnvloeding impliceert dat er “verstand en fatsoen” bij de politieke elite juist ver te zoeken is. Anders zou de politieke elite zich niet voor allerlei karretjes laten spannen. Verstand bij de politieke elite is sowieso ver te zoeken, want de dienst in het openbaar bestuur wordt uitgemaakt door de “vierde macht” (het ambtenarenapparaat) en politici hebben geen idee wat dat ambtenarenapparaat allemaal doet en ze willen het ook niet weten.
Kortom: het volk kan de elite missen als kiespijn. De elite lost de problemen namelijk niet op, maar schept juist voortdurend nieuwe problemen. Door een gebrek aan verstand én om haar bestaansrecht te bewijzen. Dat het volk de politieke elite die aan de macht is wantrouwt is begrijpelijk en terecht. Dat het volk de ene politieke elite kwijt wil maar vervolgens de politieke elite omarmt die zich als alternatief aanbiedt is natuurlijk stom, want die is geen haar beter. Ook daar krioelt het van de baantjesjagers. Het beste zou zijn als het volk zich helemaal niet meer door een elite laat besturen. Dat het volk een elite nodig heeft is fabeltje, de elite heeft een volk nodig, een dom volk.
Reacties zijn gesloten.